تعارض نص و ظاهرتنافی میان مدلول دلیل نصّ و دلیل ظاهر را تعارض نص و ظاهر گویند. ۱ - تعریفتعارض نص و ظاهر، از اقسام تعارض ادله لفظی، و به معنای تنافی میان مدلول نص معنای آشکار که معنای دیگری در آن احتمال داده نمی‌شود و ظاهر دارای دو معنا، یکی راجح و دیگری مرجوح است، مانند: تعارض عام و خاصی که عام، در معنای خود ظاهر، و خاص، در معنای خود نص است؛ برای مثال، جمله «اکرم العلما» در وجوب اکرام همه علما (اصولی، نحوی، صرفی و...) ظهور دارد و جمله «لا باس بترک اکرام النحاة» در عدم وجوب اکرام نحوی‌ها نص است. ۲ - اقوال اصولییندر تعارض نص و ظاهر سه دیدگاه وجود دارد: ۱. مرحوم «شیخ انصاری» و مشهور اصولی‌ها نص را بر ظاهر مقدم دانسته و ظاهر را توجیه می‌کنند؛ ۲. گروهی معتقدند باید قواعد باب تعارض را رعایت کرد؛ ۳. برخی دیگر، در این مورد تفصیل‌هایی داده‌اند. [۳]
فاضل لنکرانی، محمد، کفایة الاصول، ج۶، ص (۱۵۴-۱۵۰).
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۴۱، برگرفته از مقاله «تعارض نص و ظاهر». |